Pasjonat architektury Miłosławia

Seweryn Mielżyński hrabia herbu Nowina – działacz polityczny, malarz, kolekcjoner dzieł sztuki, uczestnik powstań narodowych, prezes honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1865–1872.

Z życiorysu

Seweryn Mielżyński przyszedł na świat w Poznaniu 11 października 1804 r. i został ochrzczony siedem dni później. Był najmłodszym z trzech synów Józefa Mielżyńskiego i Franciszki Wierusz Niemojowskiej.

W 1842 r. Seweryn Mielżyński pojął za żonę Franciszkę Nałęcz Wilkszycką, lecz nie doczekali się potomstwa. Po jego śmierci majątek przeszedł na bratanka, Józefa Mielżyńskiego.

Mielżyńscy wywodzili się z zamożnej szlachty wielkopolskiej, która używała herbu Nowina. W herbie tym, na błękitnym tle tarczy, znajduje się miecz skierowany ostrzem w dół, które styka się z białym uchem kotłowym, a jego końce są skierowane w górę. Klejnot herbu to hełm, na którym umieszczona jest noga zbrojna ugięta w kolanie. Podobnie jak wiele innych herbów, herbowi Nowina towarzyszy wiele interesujących legend.
Historia herbu Nowina łączy się z wydarzeniem, w którym Bolesław Krzywousty stracił konia w bitwie. Rycerz Mielżyńskiego z herbu Nowina, widząc tę sytuację, oddał swojego konia księciu. Następnie rycerz kontynuował walkę pieszo i niestety stracił nogę, która została odcięta w trakcie walki. Stąd w herbie pojawiła się noga zbrojna nad hełmem jako symbol tej odważnej i honorowej decyzji rycerza.

W roku 1868 Seweryn Mielżyński pełnił funkcję przewodniczącego w Kołach Towarzystwa, które wspierały Towarzystwo Naukowej Pomocy, świadcząc wsparcie edukacyjne dla młodych ludzi. Dodatkowo, S. Mielżyński finansowo wspomagał studentów malarstwa przebywających w Monachium. Przyczyniał się także do wsparcia Szkoły Polskiej w Paryżu, która kształciła dzieci polskich emigrantów. Jako wyraz wdzięczności za jego wsparcie, imię Seweryna Mielżyńskiego pojawiło się na pomniku odsłoniętym na dziedzińcu tej szkoły w 1879 r. Pomnik przedstawiał popiersie dyrektora szkoły, Seweryna Gałęzowskiego, pod którym znajdowała się grupa dzieci pisząca na tablicy słowa: "La jeunesse polonaise élevée exil a ses bienfaiteurs".

Twórczość

Seweryn Mielżyński zapisuje swoją pasję do architektury w Miłosławiu, gdzie wiele z jego projektowanych budynków jest wciąż używanych. Te budowle stanowią piękną wizytówkę naszego miasta, nadając mu urokliwy charakter. Prawdopodobnie Seweryn Mielżyński zdobył umiejętności architektoniczne podczas swoich studiów w Genewie, a także w okresie emigracji od 1831 do 1841 r. Jego pierwsze rysunki architektoniczne pochodzą z Paryża w 1832 r. S. Mielżyński nie angażował architektów do tworzenia swoich projektów ani nie wynajmował budowniczych. Samodzielnie opracowywał swoje projekty i realizował je przy wsparciu rzemieślników.

Rozpoczął swoją działalność budowlaną, prawdopodobnie od przebudowy pałacu w stylu włoskiego renesansu w 1843 r. Możliwe, że zainspirowały go budowle rzymskie, na przykład willa Medici w Rzymie, co sugeruje istniejący rysunek autorstwa Mielżyńskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Jedną z najwcześniejszych konstrukcji na miejscu obecnego pałacu w Miłosławiu była "murowana altana". Oprócz pałacu, nieco na uboczu, znajduje się oficyna zbudowana w stylu neogotyckim.

W okolicach Miłosławia w urokliwym miejscowym lesie w połowie XIX wieku Seweryn Mielżyński samodzielnie wybudował kompleks budynków w stylu neogotyckim, znany jako zameczek myśliwski. Niestety, nie zachowały się żadne szczegółowe projekty ani dokładne informacje dotyczące daty rozpoczęcia budowy. Przekazy ustne sugerują, że budowla ta mogła powstać około roku 1854. W roku 1843 Seweryn Mielżyński rozpoczął również prace renowacyjne przy miejscowym kościele w Miłosławiu, które obejmowały m.in. przebudowę kruchty oraz dodanie wieżyczki ponad nią.

Hrabia Seweryn wykazywał pasję i oddanie sztuce, szczególnie malarstwu i architekturze. Uczył się malarstwa w Szwajcarii pod okiem Jeana Lugardona. Dążył do doskonalenia swojego talentu, malując kopie dzieł znakomitych mistrzów, w tym prac Rafaela. Pozostawił po sobie liczne dzieła malarskie i rysunki. Obecnie Muzeum Narodowe w Poznaniu przechowuje około 140 rysunków i akwarel Seweryna Mielżyńskiego. W jego twórczości malarskiej szczególne miejsce zajmują pejzaże. Tworzył swoje obrazy, korzystając z farb olejnych, akwareli oraz sepii, a rysunki tworzył głównie przy użyciu ołówka lub tuszu. Hrabia zajmował się również malarstwem portretowym. Tworzył także obrazy o tematyce religijnej, takie jak Wniebowzięcie Matki Boskiej (1844), który znajduje się w głównym ołtarzu kościoła w Miłosławiu. Na tym dziele artysta uwiecznił również widok miłosławskiego kościoła w prawym dolnym rogu.

Seweryn Mielżyński jest także przypisywane autorstwo dwóch scen: Ucieczki do Egiptu (1859) i Jezusa w świątyni, znajdujących się w uszach bocznego ołtarza tego samego kościoła. Przypisuje mu się również autorstwo obrazu Matki Boskiej Niepokalanej w tym samym kościele. W kaplicy Jana Henryka Dąbrowskiego w Winnej Górze można znaleźć obraz Matki Boskiej autorstwa Seweryna Mielżyńskiego.

Inną z pasji hrabiego Seweryna była dagerotypia, którą posługiwał się w malarstwie. Rozpowszechniła się w Wielkopolsce dzięki Mielżyńskiemu. Otóż przetłumaczył z języka francuskiego pracę Ludwika Jakuba Mondé Daguerra i wydał w 1840 r. „Daguerotyp i diorama czyli autentyczny sposób postępowania i aparatu mojego do utrwalania obrazów w ciemnicy optycznej, przy tem o rodzaju i sposobie malowania i oświetlenia w Dijoramie przez Ludwika Mondé Daguerra’’. Wierny przekład został opatrzony licznymi odnośnikami Mielżyńskiego.


Krajobraz z Pont du Gard (1837)


Zatoka morska o gózystym brzegu (1835)

Landscape with a Roman bastion